دتکتور دودی همانطور که از نامش پیداست وظیفه تشخیص دود را برعهده دارد. علائم آتش عبارتند از حرارت، دود، شعله و گاز. شناسایی هرکدام از این علائم به داشتن دتکتور مخصوص آن وابسته است. پس از تشخیص توسط این تجهیزات، وجود خطر به پنل مرکزی اطلاع داده خواهد شد. انتخاب دتکتورها براساس شرایط و نیاز محیط خواهد بود.

در این مقاله به انواع و نحوه کارکرد دتکتور دود خواهیم پرداخت.

دلایل نیاز به استفاده از دتکتور دودی

تنها راه دستیابی به ایمنی در برابر حریق کشف و دفع هر چه سریعتر آن است. در حریق‌های دودزا که تعداد عمده‌ای از آتش‌سوزی‌ها را شامل می‌شود اولین اثر، دود است. از طرف دیگر استنشاق دود یکی از دلایل اصلی مرگ در آتش‌سوزی‌هاست. بنابراین تشخیص این عامل به کاهش تلفات و خسارات کمک شایانی خواهد کرد.

دتکتورهای دود از رایج‌ترین آشکارسازهای بکار گرفته شده در سیستم اعلام حریق هستند. از آنجایی که این دتکتورها در همان لحظات اولیه وجود خطر را تشخیص می‌دهند و سرعت عمل بالاتری دارند، استفاده از آنها در سیستم اعلام حریق بسیار اهمیت دارد.

نحوه عملکرد دتکتور دودی

دتکتورهای دود انواع متفاوتی دارند که به آنها اشاره خواهیم کرد. نکته‌ی مشترک در مورد این تجهیزات ساختار اصلی عملکردی آنهاست. این تجهیزات همواره در حال سنجش هوای محیط هستند. در هنگام شروع آتش سوزی معمولا در مدت کوتاهی محیط از دود و ذرات معلق پر خواهد شد. دتکتورهای دود با تشخیص افزایش غلظت هوای محیط یا وجود این ذرات معلق خطر را تشخیص داده و به کنترل پنل اعلام خواهند کرد.

در انواع متفاوت این نوع از دتکتور تفاوت‌های در نحوه عملکرد وجود دارد که در ادامه به آن خواهیم پرداخت. اما اساس عملکرد آن‌ها عموما بر استفاده از امواج نور و تشخیص وجود دود یا ذرات معلق از طریق شکست نور قرار دارد.

انواع دتکتور دودی

فوتو الکتریک

این دتکتورها دارای یک منبع تولیدکننده و یک گیرنده نور هستند. نور همواره از جانب فرستنده ساطع و توسط گیرنده دریافت می‌شود. هر زمان که میان نور ارسالی و دریافتی تفاوتی باشد برای دتکتور به معنی خروج از شرایط نرمال خواهد بود. درصورت تشخیص وجود دود یا غبارات حاصل از آتش دتکتور به پنل مرکزی اعلام خطر خواهد کرد.

در این نوع، فرستنده و گیرنده داخل یک فضای مارپیچ زیر پوسته دتکتور قرار دارند. به دلیل وجود این فضای مارپیچ نور محیط به داخل راه نخواهد یافت تا میزان خطا به حداقل برسد. داخل این دتکتور به دو بخش تقسیم شده‌است. در یک بخش چراغی به نام فوتوسل برای انتشار نور و در بخشی دیگر دیودی جهت دریافت نور منتشر شده وجود دارد. نور توسط فوتوسل ارسال شده به یک بازتاب‌دهنده برخورد میکند و سپس توسط گیرنده دریافت می‌شود. قدرت نور ارسال شده همواره با نور دریافتی در حال مقایسه است. چنانچه دود یا ذرات غبار ناشی از حریق به محفظه دتکتور وارد شود نور در هنگام دریافت با نور ارسال متفاوت خواهد بود. این پدیده ناشی از شکست نور توسط دود و غبارات ناشی از حریق رخ می‌دهد. قدرت نور در اثر این شکست کاهش یافته و همین امر نشانگر شرایط غیر عادی محیط خواهد بود.

خطی یا بیم دتکتور

در این دتکتور هم مانند نوع نقطه‌ای یک فرستنده، یک گیرنده نور و یک یا چند بازتاب‌دهنده وجود دارد. تفاوت این مدل با دتکتور نقطه‌ای طراحی فاصله داشتن منبع ارسال و دریافت نور از بازتاب‌دهنده یا فاصله داشتن دو بخش ارسال و دریافت نور هست.

دتکتور دودی بیم شامل انواع مختلفی است. ساختار و عملکرد آنها تا حدودی متفاوت اما اساس عملکرد و تشخیص مشابه دتکتور دودی فوتو الکتریک نقطه‌ای است. بنابراین در دتکتور بیم هم نور پس از ارسال توسط منبع تابش و بازتاب توسط گیرنده دریافت می‌شود. تفاوت در نور ارسالی و دریافتی به معنی وجود دود و غبارات ناشی از حریق و خطر خواهد بود.

این نوع دتکتور برای محیط‌های وسیع و فواصل طولانی طراحی شده است.

مکشی یا نمونه‌گیر هوا

حساس‌ترین و گران‌ترین نوع دتکتورهای دودی دتکتور مکشی است. این نوع دتکتور دارای یک محفظه داخلی جهت پایش هوای محیط است. ارتباط هوای بیرون و داخل محفظه از طریق لوله‌هایی که به دتکتور متصل است برقرار می‌گردد. لوله‌ها هوای محیط از طریق مکش وارد محفظه داخلی کرده تا مورد آنالیز قرار‌گیرد. در صورت وجود دود یا غبارات ناشی از حریق در هوا، دتکتور به حالت هشدار وارد می‌شود.

این نوع از دتکتور در فضاهایی با درجه خطر و اهمیت ایمنی بالاتر مورد استفاده قرار می‌گیرد. اتاق‌های سرور، بیمارستان‌ها، سردخانه‌ها، ایستگاه‌های برق، نیروگاه‌ها، پالایشگاه‌ها، معادن، محیط‌های صنعتی و موزه‌ها از این دست فضاها هستند.

یونیزاسیون

یونیزه کردن به معنی تبدیل مولکوهای هوا به یون‌های مثبت و منفی است. دتکتورهای دودی یونیزاسیون دارای دو صفحه فلزی هستند. داخل محفظه این دتکتورها یک ماده رادیو اکتیو (عنصر آمریکوم241) وجود دارد. این ماده هوای داخل محفظه را یونیزه کرده و موجب برقراری جریان ضعیفی بین دو صفحه می‌شود.

وقتی دود وارد محفظه شود به دلیل کاهش ذرات یونیزه جریان تغییر می‌کند. این تغییر، توسط برد الکتریکی دتکتور را به حالت آلارم می‌برد. سپس سیگنال خطر برای پنل مرکزی ارسال می‌شود. این دتکتورها به دلیل استفاده از ماده‌ی رادیواکتیو دیگر به کار گرفته نمی‌شوند.

محل نصب دتکتور دودی

برای تصمیم‌گیری در مورد محل نصب دتکتور دودی عوامل متعددی تاثیرگذار هستند. این عوامل شامل شرایط محیط و شرایط حریق است. ارتفاع و نوع سقف، تهویه محیط، شرایط جوی و اتمسفر محیط و آتش سوزی‌های عمده‌ی احتمالی در آن محیط همگی دلایلی است که در طراحی و تصمیم‌گیری اثر میگذارد.

دتکتور دود برای استفاده در محیط‌هایی مناسب است که احتمال وقوع حریق‌های دودزا زیاد باشد. از سوی دیگر هوای محیط باید پاکیزه بوده و دتکتور در معرض آلودگی و گرد و غبار نباشد. زیرا درصورت قرارگیری این دتکتور در معرض گرد و خاک یا آلودگی احتمال ارسال هشدار خطا وجود دارد.

بنابراین دتکتور دودی عمدتا برای محیط‌های زیر مناسب است:

• اتاق خواب، هال و پذیرایی، راهروها و راه‌پله‌ها
• اتاق تجهیزات الکتریکی (اتاق کنترل، سرور و غیره)
• کتابخانه‌ها
• واگن‌های قطار
• کارگاه‌های تولیدی
• انبار چوب، کاغذ، مواد غذایی، پلاستیک و غیره
• موزه‌ها، سالن‌های نمایش و اجتماعات و اتاق‌های جلسات

البته باید توجه داشت که انواع مختلف دتکتورهای دودی مکان نصب متفاوتی دارند. دتکتورهای دودی فوتوالکتریک نقطه‌ای و یونیزاسیون روی سقف و دتکتور بیم روی دیوار نصب می‌شوند. بنابر نیاز فضا نوع دتکتور دودی انتخاب خواهد شد.

قیمت دتکتور دودی

قیمت دتکتور دودی مانند دیگر تجهیزات ایمنی و اعلام حریق به ویژگی‌ها و کمپانی سازنده آن بستگی دارد. شما می‌توانید از طریق سامانه کیوپیکت تنوع بالایی از دتکتورهای دودی با ویژگی‌ها و سازنده‌های متفاوتی را مشاهده نمایید. در این سامانه امکان بررسی مشخصات هر محصول و مقایسه آن‌ها با یکدیگر برای شما فراهم شده‌است. از طریق کیوپیکت شما می‌توانید قیمت‌های مختلفی را از تأمین‌کنندگان اصلی تجهیزات دریافت نموده و از میان آنها انتخاب نمایید. کیوپیکت بهینه‌ترین خرید را برای شما تضمین می‌کند.