کنترل پنل اعلام حریق (FACP) یا تابلوی کنترل مرکزی بعنوان مغز سیستم اعلام حریق شناخته می‌شود. تمامی ارتباطات میان تجهیزات سیستم اعلام حریق از طریق کنترل پنل انجام می‌گیرد.

مانند تمامی سیستم‌های در سامانه اعلام حریق هم اصلی‌ترین و مهم‌ترین بخش آن بخش کنترل و هدایت‌گر سیستم است. بنابراین در اولین گام آشنایی با اجزای این سیستم باید به سراغ کنترل پنل اعلام حریق رفت.

معرفی کنترل پنل اعلام حریق

پنل مرکزی هدایت‌گر سیستم اعلام حریق و کنترل کننده‌ی اجزای تشکیل دهنده‌ی آن است. دریافت اطلاعات از اجزای سیستم، پردازش آنها و تصمیم‌گیری برعهده‌ی کنترل پنل و اوپراتور آن است.

چنانچه هشداری مبنی بر وقوع حریق یا احتمال آن از جانب حسگرهای این سیستم یعنی دتکتورها یا شستی‌ها به کنترل پنل ارسال شود، پس از بررسی داده‌ها تصمیمات لازم اتخاذ خواهد شد. این تصمیمات براساس شرایط، متفاوت خواهد بود. سپس طبق تصمیم اتخاذ شده سیگنال‌ها به اجزای سیستم ارسال می‌گردد تا اقدامات لازم انجام شود.
پیش از هر اقدامی، ابتدا از جانب پنل مرکزی سیگنالی جهت فعال‌سازی به هشداردهنده‌ها یعنی آژیرها و فلاشرها ارسال می‌گردد. از این طریق افراد متوجه وقوع خطر خواهند شد و محیط را ترک خواهند کرد.

انواع کنترل پنل اعلام حریق

همانطور که در مقاله‌ی “سیستم اعلام حریق چیست؟” و “سیستم اعلام حریق چگونه کار می‌کند؟” اشاره شد، این سیستم و اجزای آن به انواع آدرس پذیر، متعارفی، بی‌سیم و هوشمند تقسیم می‌شوند.

تمامی ارتباطات میان اجزا و تغذیه‌ی آن‌ها توسط کنترل پنل انجام می‌پذرید. بنابراین اجزای سیستم اعلام حریق براساس نوع پنل مرکزی آن انتخاب خواهند شد.

انواع پنل‌ها و ویژگی آنها به شرح زیر است:

1- آدرس پذیر:

در مقالات پیشین اشاره کردیم که سیستم اعلام حریق آدرس‌پذیر برای محیط‌های وسیع طراحی شده‌است. مدارهای تحت پوشش این سیستم لوپ نامیده می‌شوند. تعداد لوپ‌ها به میزان مساحت محیط و تعداد تجهیزات مورد نیاز بستگی دارد. در هرکدام از لوپ‌ها براساس استاندارهای متفاوت و طراحی سازندگان از 120 تا 260 المان می‌تواند قرار داشته‌باشد. البته این تعداد درمورد عموم کنترل پنل‌ها در حدود 128 المان است. به این المان‌ها آدرس منحصر به فردی داده می‌شود تا در هنگام وقوع خطر مکان دقیق آن مشخص باشد.

بنابراین یک کنترل پنل آدرس پذیر باید قابلیت تغذیه و هدایت تعداد بالایی از تجهیزات را داشته باشد. در واقع این پنل‌ها معمولا می‌توانند از یک تا بیش از  20 لوپ را کنترل کنند. به منظور برقراری ارتباط و دریافت اطلاعات دقیق مکان تجهیزات برای تابلوهای کنترل زبان‌های ارتباطی (Communication Protocol) خاصی درنظر گرفته می‌شود. انتخاب تمامی تجهیزات یک سیستم آدرس ‌پذیر براساس مطابقت آن‌ها با این زبان ارتباطی خواهد بود.

2- متعارفی:

همانطور که پیش‌تر اشاره شد سیستم متعارفی معمولا برای محیط‌هایی با مساحت کمتر (نسبت به سیستم آدرس پذیر) مورد استفاده قرار می‌گیرد. محیط تحت کنترل این سیستم به حوزه‌هایی به نام زون تقسیم می‌شود. تعداد زون‌ها بنابر نیاز فضا متغیر خواهد بود. تعداد المان‌های هر زون براساس استانداردهای متفاوت، متغیر است اما در هر زون حداکثر 32 المان می‌توان در نظر گرفت.

بر همین اساس کنترل پنل اعلام حریق متعارفی در محیط‌های کوچک یا محیط‌هایی که به فضاهای کوچک مجرا تقسیم می‌شوند (مانند آپارتمان‌ها) مناسب هستند. بنابر نیازهای متفاوت این پنل‌ها برای نظارت بر یک زون یا تعداد بالایی از زون‌ها طراحی می‌شوند. از آنجایی که در سیستم متعارفی آدرس‌دهی انجام نمی‌پذیرد، پس این پنل‌ها و تجهیزات تحت کنترلشان زبان خاص ارتباطی ندارند. از همین رو انتخاب تجهیزات داخل سیستم راحت‌تر و با محدودیت‌های کمتری انجام خواهد گرفت.

3- بی‌سیم:

همانطور که از نام آن پیداست، کنترل پنل اعلام حریق بی‌سیم از طریق امواج رادیویی یا بلوتوثی تجهیزات قرار گرفته در این سیستم را نظارت و هدایت خواهد کرد. از لحاظ عملکرد این پنل مشابه پنل آدرس‌پذیر است با این تفاوت که احتیاجی به سیم کشی و ارتباط فیزیکی با تجهیزات ندارد. به همین تناسب المان‌های این سیستم هم باید از نوع بی‌سیم انتخاب شوند. در انتخاب تجهیزات علاوه‌بر پروتکل ارتباطی باید به نوع امواج ارتباطی هم دقت کرد تا هم‌خوانی وجود داشته باشد.

4- هوشمند:

این نوع هم از لحاظ ویژگی تفاوت چندانی با تابلو مرکزی آدرس پذیر ندارد. تنها برتری این پنل‌ها در توانایی برقراری ارتباط با دیگر سیستم‌های هوشمند بکار رفته در محیط و کنترل آن‌هاست.

نحوه عملکرد کنترل پنل اعلام حریق

طبق توضیحات ارائه شده در ابتدای مقاله، کنترل پنل اعلام حریق وظیفه‌ی دریافت اطلاعات از تجهیزات، پایش آن‌ها و ارسال دستورات لازم به اجزای سیستم را برعهده‌دارد.

اما این نکته حائز اهمیت است که عملکرد این قطعه تنها به زمان خطر خلاصه نمی‌شود. تغذیه و کنترل صحت تجهیزات و حتی خود مدار هم برعهده‌ی تابلوی مرکزی است.

نحوه عملکرد کنترل پنل‌های اعلام حریق در سیستم متعارفی و آدرس‌پذیر تفاوت چندانی ندارد تنها تفاوت فاحش بین این دو سیستم در چهار نکته خلاصه می‌شود:

1. برخورداری یا عدم برخورداری از زبان ارتباطی جهت اطلاع دقیق از محل حریق در سیستم آدرس پذیر یا تنها مشخص شدن محدوده‌ی خطر در سیستم متعارفی
2. نحوه‌ی کابل کشی. در سیستم‌های آدرس پذیر مدار از کنترل پنل شروع شده، تمامی المان‎‌ها در یک مسیر قرار دارند و درنهایت مدار به کنترل پنل ختم می‌شود. در سیستم متعارفی معمولا دو مدار از کنترل پنل شروع می‌شود، حسگرها بر یک مدار و هشدار دهنده‌ها در مدار مجزا قرار دارند و مدار به یک مقاومت ختم می‌شود.
3. شیوه‌ی اتصال تجهیزات و نوع مداربندی. در سیستم‌های آدرس پذیر تجهیزات به شیوه‌ی سری در مدار قرار گرفته و پارگی در سیم یا خرابی یک تجهیز کل لوپ را تحت تاثیر قرار نمی‌دهد. در سیستم‌های متعارفی تجهیزات به شیوه‌ی موازی در مدار بسته شده و پارگی سیم یا خرابی تجهیزات بر کل مسیر تاثیر می‌گذارد.
4. نحوه‌ی کنترل مدار و تجهیزات. این مسئله تا حد زیادی به نحوه‌ی مدارکشی وابسته است. در سیستم‌های آدرس پذیر نظارت توسط خود کنترل پنل با چک کردن میزان جریان ارسالی و دریافتی انجام می‌شود. در سیستم متعارفی یک مقاومت انتهای خط (End Of Line Resistor) برای برقراری جریان یکنواخت در انتهای هر زون بسته می‌شود. کاهش یا افزایش جریان منجر به اعلام خطر یا خطا خواهد شد.

اجزای کنترل پنل اعلام حریق

تابلوهای کنترل بنابر طراحی سازنده و نیاز خریدار می‌توانند اجزای متفاوتی داشته‌باشند. کامل‌ترین اجزای یک پنل اعلام حریق عبارتند از:

• منبع تغذیه (PSU)
• برد الکترونیکی
• ترمینال‌های اتصال
• LEDهای نشانگر (بنابر طراحی تعداد متفاوتی دارند)
• بیزر (Buzzer) خطای داخلی
• سوئیچ قفل کردن
• شستی‌های کنترل
• پرینتر (در بعضی پنل‌ها)

بعضی از پنل‌ها که به عنوان کنترل پنل اعلام و اطفای حریق شناخته می‌شوند، دارای شستی اطفا بوده و به سیستم اطفای حریق متصل هستند. در هنگام حریق اوپراتور با استفاده از این شستی دستور فعال شدن به سیستم اطفای حریق می‌دهد.

محل نصب تابلوی مرکزی اعلام حریق

پنل کنترل در مراکز کنترل و محل حضور اوپراتور آن مانند اتاق نگهبانی، مرکز اطلاعات و اتاق مدیریت نصب می‌گردد. در مکانهای بزرگ مانند بیمارستانها ، خوابگاه‌ها ، فروشگاههای بزرگ ، که اعلام خطر کلی در آن خوشایند نیست تابلوهای کنترل را در اتاق مخصوص که همواره در آن مراقب وجود دارد نصب می کنند و از آنجا توسط تلفن ، صداهای نرم ، زنگ ، علائم نوری یا چراغ‌های رنگی به قسمتهای دچار حادثه و حریق خبر داده می شود.

قیمت کنترل پنل اعلام حریق

این تجهیزات براساس طراحی شرکت سازنده و نیاز متقاضی ویژگی‌های متفاوت و در نتیجه قیمت‌های متنوعی خواهند داشت. شما می‌توانید در سامانه تخصصی کیوپیکت انواع گوناگون کنترل پنل‌های اعلام حریق را مشاهده نموده با هم مقایسه کرده و سپس استعلام قیمت بفرمایید.

در این مقاله سعی شد تا اطلاعات جامعی در مورد کنترل پنل اعلام حریق به شما عزیزان ارائه شود. لطفا نظرات خود را در این باره با ما درمیان بگذارید.